.
Kryłów
- miejscowość położona nad Bugiem, w gminie Mircze, powiecie hrubieszowskim, województwie lubelskim.
W latach 1523 - 1869 roku posiadał prawa miejskie.
Od 1867 do 1954 był siedzibą gminy, następnie do roku 1973 gromady.
Był też centrum, składającej się z miasta i okolicznych wsi, Włości Kryłowskiej, którą rozparcelowano w latach
1929 - 1931.
W latach 1593 - 1612 działało tu słynne Gimnazjum Kalwińskie, uczelnia wyższa o wysokiej renomie.
Początki osadnictwa
sięgają X wieku, na wyspie istniał gród, który był
zapewne jednym z Grodów Czerwieńskich. Prawa miejskie
Kryłów otrzymał około 1523 roku (w tym roku wymienia się
Kryłów jako miasto). Na przełomie XVI i XVII wieku działa tutaj uczelnia wyższa.
Najludniejszy był na początku XX wieku
mieszkało w nim około 3000 ludzi (Polaków, Żydów i
Ukraińców. I wojna światowa zatrzymała szybki rozwój
miasta. Przed II wojną światową liczył 2500 mieszkańców, w roku
1943, 1500 ludzi, a po wojnie jedynie 300 osób, w drugiej
połowie XX wieku Kryłów liczył najwięcej 600 mieszkańców
dzisiaj liczy około 400 osób (wliczając do liczby ludności wieś
Prehoryłe, która była zaliczana jako przedmieście Kryłowa - tak
zdaniem wyliczano ludność Kryłowa przed 1943 rokiem, daje liczbę
ludności odpowiednio: 1100 i obecnie 800 mieszkańców).
Geneza nazwy miejscowości, jak by się mogło zdawać nie ma nic
wspólnego z rosyjskim bajkopisarzem Kryłowem, lecz nawiązuje do
nazwy "Kryjów". W dawnych wiekach tereny te najeżdżane były
przez
Tatarów, którzy rabowali i mordowali żyjących tu ludzi.
Aby uniknąć śmierci i uchronić mienie przed zrabowaniem ludzie skrywali
się w małym drewnianym zameczku na wyspie, która w połączeniu z
rozległymi bagnami stanowiła bezpieczną fortecę.
W wieku XV
istniał już w miejscu drewnianej warowni murowany zamek wzniesiony
przez Tęczyńskich herbu Topór, drewniany kościół i
miasteczko, które zostało zniszczone przez Szwedów w 1655
roku. W tym czasie od XVI wieku Kryłów stanowił własność kolejno
znacznych wówczas rodów: Ostrorogów,
Radziejowskich, Prażmowskich, Jeżewskich,
Chrząnowskich i Horodyskich.
Do dnia dzisiejszego przetrwało wiele
zabytków : kościół, ruiny zamku, cmentarz
katolicki,unicki, prawosławny i kirkut żydowski, ogrodzenie klasztorne
wraz z figurą swiętego Jana Nepoucena i studnią, brama pałacowa w parku
a także cudowne źródełko przy figurze świętego Mikołaja na
"Wilczym Uroczysku", gdzie dawniej poganie prawdopodobnie czcili boga
Welesa.
Historia
Kryłowa wiąże się nierozerwalnie z zamkiem, który już od ponad
500 lat stoi na naturalnej wyspie - dawniej, jako graniczna stanica, chronił Polskę od najazdów ze
wschodu (tatarskich, tureckich, moskiewskich, kozackich). Dziś jest wspaniałą atrakcją turystyczną.
Na
temat Miasta Kryłowa nie posiadamy zbyt wiele informacji, bowiem
archiwum miejskie zostało wywiezione przez austriaków w wieku XIX i do dziś
nie wiemy, gdzie się znajdują.
Ś.P. Prof. Jan Górak opisuje
Kryłów w swojej książce: "Kryłów - Forteca przeciw
Scytom", lecz nadal istnieje wiele faktów, które kryją mroki historii.
Właśnie dzięki tej stronie miłośnicy Kryłowa i Okolic próbują
zebrać i ukazać światu bogactwo, nie tylko historyczne i kulturowe, ale
również przyrodnicze, duchowe...
.