Ż y d z i w K r y ł o w i e :
(wizualizacja:
Ł. Krawczyk)
Synagoga w roku 1941 (została zburzona w 1942 r.):
a dziś w tym miejscu:
|
|
Dawna dzielnica żydowska odeszła wraz z jej mieszkańcami... |
 |
Stolarnia Pinkwasa Szwindlera przy ul. Hrubieszowskiej - ok 1920 r. Zobacz też Wspomnienia Moszka Szwindlera |
 |
Udało się też nam odnaleźć zdjęcie kirkutu sprzed wojny. Starsi miesznańcy Kryłowa potwierdzają, iż jest to żydowskie "okopisko" w Kryłowie, zaś osoby ze zdjęcia spotykamy również na innych zdjęciach przedwojennych z Kryłowa... |
 |
W roku 2008, staraniem TPKiO została odkopana na terenie Kryłowa i przeniesiona na miejscowy cmentarz żydowski kolejna, bardzo dobrze zachowana macewa. Możliwe, że jeszcze wiele z nagrobków użytych przez Niemców do brukowania ulic leży pod ziemią, pod asfaltem, chodnikami... i przy pracach remontowych będą odnajdywane i przenoszone na okopisko. |
|
W pierwszej
połowie listopada 2011 roku prowadzone były prace porządkowe na cmentarzu żydowskim w
Kryłowie.       To pierwszy etap prac. Polegał on na oczyszczeniu z akacji i wszelkiego rodzaju zarośli części cmentarza. Odnalezione na terenie Kryłowa macewy oraz ich fragmenty zostały przewiezione na cmentarz i ustawione prowizorycznie na oczyszczonym terenie. |
|
Ślady
cmentarza żydowskiego na Wołczku
Założenie pierwszego cmentarza żydowskiego w Kryłowie możemy wiązać z pojawieniem się tej społeczności w naszym mieście w pierwszej połowie XVI wieku.
Najstarszy, znany nam cmentarz żydowski znajdował się za Bugiem na Wołczku.
Należy w tym miejscu dodać, że Wołczek, chociaż za Bugiem był przez stulecia uważany za przedmieście Kryłowa.
Z relacji ustnych wiemy, że tam grzebani byli kryłowscy Żydzi przed założeniem cmentarz przy ul.Nadbużnej. O okopisku na Wołczku opowiada Pani Władysława Janusz z Kryłowa: „Przed wojną, kiedy była rozwinieta hodowla zwierząt i drobiu w Kryłowie każda zielenina była wykorzystana. Pokrzywa stanowiła bardzo cenne źródło witamin. Mama często chodziła na okopisko na Wołczek, ponieważ było jej tam dużo i była dorodna”.
Drugą osobą, która opowiadała mi o kirkucie na Wołczku był Oleksandr Bobak, ukraiński historyk i regionalista. O miejscu tym mówił, że to cmentarz kryłowskich Żydów.
W czasie drugiej wojny światowej Wołczek został całkowicie spalony przez Ukraińców. Po wojnie teren dawnej osady znalazł się w pasie granicznym.
Dzisiaj teren cmentarza żydowskiego na Wołczku porasta las.
Wykorzystanie nowych technologii pozwala zobaczyć więcej niż dotychczas.
Okazuje się, że w gęstym lesie doskonale zachowały się wały ziemne ogradzające cmentarz żydowski. A od ostatnich pochówków na tym cmentarzu minęło niemal 200 lat.
 |
 |
 |
| Kryłów na mapie z 1929 roku. | Miejsce dawnego cmentarza porośnięte lasem. |
Obwałowanie cmentarza żydowskiego na Wołczku. |
Przygotował Henryk Żurawski
