Parcelacja  „Dóbr Kryłów”

    Lata dwudzieste  XX wieku to okres w którym po kilkusetletnim funkcjonowaniu stopniowo zmniejszany jest majątek Kryłów określany także jako „Dobra Kryłów”.

Ostatnimi właścicielami było rodzeństwo Horodyskich: Roman, Władysław i Teresa Szaszkiewicz.

    W pierwszej kolejności parcelacji ulega folwark Romanów (1920), następnie folwark Małków (1924). W 1927 roku w końcową fazę wchodzą przygotowania do parcelacji pozostałego kryłowskiego majątku.

Mierniczy Oswald Dengl przygotowuje rejestr pomiarowy. Drugim dokumentem nierozerwalnie związanym z rejestrem jest mapa podziałowa. Oba te dokumenty są przechowywane w Archiwum Państwowym w Zamościu.
Nad parcelacją nadzór sprawował Okregowy Urząd Ziemski w Lublinie.
W/w rejestr był niezbędny do wydania  przez ten urząd zezwolenia na parcelację.
Zezwolenie na parcelację Dóbr Kryłów zostałó wydane przez Okregowy Urząd Ziemski w Lublinie 20 czerwca 1928 roku o numerze 9314/R.
Dla nas ciekawą lekturą jest rejestr pomiarowy. Zawiera on tabele w których wyszczególnione są 334 działki z ich strukturą użytków. W większości przy poszczególnych działkach widnieje nazwisko i imię nowego właściciela.

Ogółem parcelacja objęła 478, 58 ha w tym:

Place - 12,95 ha, grunta orne – 198,56 ha, łąki – 27,35 ha, pastwiska -3,48 ha, lasy – 117,66 ha, zarośla – 0 ha, korczunek – 97,20 ha,  bagna – 0 ha, wody – 0,51 ha, rowy – 65 ha, drogi – 16,29 ha.

Place nabyli: Penkalówna Adolfina, Szczucki Ignacy i Tomasz, Kwaśniewski Czesław, Bogucki Michał, Bieluszko Franciszek, Kłoda Roman, Nowak Jan, dr. Kuczewski Władysław, Kłoda Józefa, Ożóg Franciszek.

Grunty orne: Kłoda Roman, Nowak Jan, Penkalówna Adolfina, Chwedeńczuk Grzegorz, Krawczuk Miron, Krawczuk Ignacy i Aleksandra, Bogucki Michał, Bociurowa Zofia, Zasuwa Ambroży i Marja, Kurek Andrzej, Konował Emil, Wasyna Łukasz, Kołtuniak Katarzyna, Chodara Maciej,, Bajak Kazimierz, Kawulka Stefan i Stefania, Warszawa Cyryl, Peredun Jermołaj, Matuszkiewicz Andrzej, Szewczuk Sylwester, Zieliński Wojciech, Łuj Joachim, Sas Julia, Marciszu Mikołaj, Kuropatwa Adam, Drozda Michał, Panasiewicz Teodora, Łakoma Wojciech i Karolina, Królikowska Zofia, Sobczuk Marja, Sobczuk Franciszek, Martyniuk Jan, Martyniuk Aleksander, Kryszczuk Barbara, Kuropatwa Ludwik, Poleszuk Kanon, Kraus Marjanna, Kraus Juljan, Kraus Franciszek, Krawczuk Onufry, Łuj Trofim, Krawczuk Leon, Mandebura Jan, Martyniuk Mikołaj, Peredun Trofim, Krawczuk Marceli, Warszawa Mikołaj, Być Trofim, Kłoda Józefa, Błaszczuk Michał, Parafia Rzymsko-Katolicka w Kryłowie, Kłoda Marcin, Gutowski Eliasz, Górskim Stanisław, Morawska Antonina, Dołhan Daniel, Suprun Grzegorz, Chachuła Stanisław, Antosiewicz Tatiana, Kwiatkowski Jan, Gutowski Józef, Góral Stefan, Wnuk Jakub, Dziamaga Jan, Płaza Józef, Gutowski Michał, Ozóg Franciszek, Juśkiewicz Agnieszka, Macebuła Joachim.

Łąki: Gutowski Michał, Błaszczuk Michał, Bajak Kazimierz, Kłoda Marcin, Łakoma Wojciech i Karolina, Ożóg Franciszek, Królikowska Zofia, Chachuła Stanisław, Chwedeńczuk Grzegorz, Suprun Grzegorz, Kawulka Stefania i Stefan, Dołhan Daniel, Morawska Antonina, Nowak Jan, Kłoda Roman, Juśkiewicz Agnieszka.

Lasy: Górski Leon, Czerniak Afanazy, Mikiciuk Marja, Wlazło Wojciech, Kołyga Franciszek, Myszczuk Konstanty, Wygachiewicz Prokop, Mamczuk Paweł, Strupieniu Tomasz, Kos Dymitr, Zabiecki Maciej, Kosliuk Szymon, Kraus Karol, Myszczuk  Sergiusz, Cierpisz Paweł, Denis Borys, Poturlaj Stefan, Kapluk Jan, Poleszczuk Aleksander,

Myszczuk  Benedykt, Pańko Daniel, Grzeszczuk Grzegorz i Anna, Poleszczuk  Makar,

Wygachiewicz Michał, Malarski Jan, Dziubka Paweł, Lizun Maksym, Hawryluk Szymon, Jaroszowa Pelagja, Hawryluk Helena, Właszczuk Anna, Mazur Paweł, Drączkowski Maksym, Myszczuk Piotr, Myszczuk Barbara, Lizun Józef, Kusyj Szymon, Sowa Prokop, Hawryluk Miron, Grodecki Justyn, Stefaniuk Sylwester,  Myszczuk Mikołaj, Hordiuk Antonina, Nowosad Sergiusz, Nowosad Maria Dąbrowska, Kuropatwa Filip, Kuropatwa Aleksandra, Kuropatwa Jan, Kuropatwa Paweł, Romańczuk Jan, Peredun Trofim s. Eliasza, Ostrowski Mateusz, Warszawa Antoni, Grela Jan, Bożyk Ludwik, Myszczuk Aleksy, Martyniu Wawrzyniec, Kraus Antoni, Maruszkiewicz Daniel, Martyniuk Daniel, Peredun Aleksy, Leszcuk Teodor, Lizun Katarzyna, Myszczuk Józef, Myszczuk Irena, Dziubka Andrzej, Denis Borys, Poleszczuk Makar, Markiewicz Stanisław, Hawryluk Helena, Bagan Anna, Cierpisz Paweł, Poturaj Anna, Bolech Marcin, Maruszkiewicz Melanja, Maruszkiewicz Marek, Welman Włodzimierz, Wygachiewicz Michał, Kogut Józefat, Myszcuk Michał, Kapluk Jan, Myszczuk Anna, Myszczuk Roman, Sygieda Tomasz, Stećko Franciszek, Kraus Juljan, Kraus Marjanna, Kraus Franciszek, Peredun trofim, Poleszuk kanon, Kuropatwa Ludwik, Kryszczuk Barbara, Sobczuk franciszek, Sobczuk Marja, Łuj Joachim, Sas Luia, Krawczuk Marceli, Kuropatwa Adam, Krawczuk Leon, Marciszuk Mikołaj, Łuj Trofim, Mandebura Jan, Martyniuk Mikołaj, Krawczuk Ignacy i Aleksandra, Krawczuk Miron, Panasiewicz Teodora, Drozda Michał, Krawczuk Onufry, Nowak Jan, Łakoma Wojciech i Karolina, Kawulka Stefan i Stefania, Bajak Kazimierz, Chachuła Stanisław, Morawska Antonina, Kłoda Józefa, Dołhan, Daniel, Suprun Grzegorz, Chwedeńczuk Grzegorz, Kłoda Roman, Błaszczuk Michał.

Korczunek: Zając Bernard, Kowalski Wiktor, Myczło Proskowja, Lis Jan s.Józefa, Lis Jan s. Franciszka, Stećko Władysław, Stećko Franciszek, Cejko Tomasz, Furmańczuk Tomasz i Franciszka, Kabała Józef i Franciszka, Łoza Stanisław i Antonina.

Przy kilkudziesięciu działkach nie figurują jeszcze nazwiska nowych właścicieli.

Wiedzę naszą poszerza tym razem dokument z 1937 roku.

Jest to odpis postanowienia Nr. CO 598/36 Sądu Okręgowego w Zamościu w sprawie przeniesienia tytułu własności  gruntów rozparcelowanych z „dóbr ziemskich Kryłów”.

Dokument wymienia 30 właścicieli, nr działek według rejestru pomiarowego z 1927 roku, areał oraz cenę zakupu.

1. Kłoda Roman – 13,88 ha – 28517 zł  (plac, orne, łąki)

2. Nowak Jan – 8,36 ha – 14938 zł (plac, orne, łąki)

3. Chwedeńczuk Grzegorz – 2,83 ha – 9216 zł (orne, las)

4. Sydorowicz Leon – 2,32 ha – 1700 zł ., 267,30 dolarów USA (orne, las)

5. Suprun Grzegorz – 3,17 ha – 2168 zł 25 gr., 434,78 dol.USA (orne, las)

6. Tusiewicz Aleksander – 1,27 ha – 867 zł 25 gr.,  173,86 dol. USA (orne, las)

7. Tusiewicz Leon – 3,17 ha – 2168 zł 25 gr., 434,78 dol.USA (one, las)

8. Dąbrowski Antoni – 2,54 ha – 1734 zł 50 gr., 347, 72 dol.USA (orne, las)

9. Kołtuniak Katarzyna – 3,40 ha – 5159 zł (orne)

10. Domańscy Józef i Stefania – 8,86 ha – 10767 zł (orne,łąka)

11. Morawska Antonina – 5,86 ha – 9641 zł (orne las, łąka)

12. Lizak Marianna – 1,96 ha – 2626 zł (orne, las)

13.Górski Stanisław – 3,94 ha – 5282 zł ( orne)

14. Dekterman Gerszon – 3,56 ha – 5709 zł (orne)

15. Budzyńska Antonina – 2,34 ha – 778,10 dol.USA ( korczunek)

16. Stasiuk Michał – 1,68 ha – 554,40 dol. USA (korczunek)

17. Stasiuk Filip – 1,68 ha – 554,40 dol. USA (korczunek)

18. Ścirko Andrzej i Katarzyna – 3,89 ha – 1279,93 dol. USA (korczunek

19. Danielkiewicz Józef i Agnieszka – 1,67 ha, 477,79 dol. USA (korczunek)

20. Stećko Władysław – 2,23 ha – 599 dol. USA (korczunek)

21. Kabała Józef i Franciszka _ 4,52 ha – 961,18 dol. USA (korczunek)

22. Makarewicz Piotr I kazimiera -  1,69 ha – 481,57 dol. USA (korczunek)

23. Łoza Stanisłąw i Antonina – 6,12 ha – 1299,90 dol. USA (korczunek)

24. Szpinda Jan – 4,46 ha – 1393,2 dol. USA ( korczunek)

25. Myczło Paraskiewia – 1,68 ha – 450 dol.USA (korczunek)

26. Juśkiewicz Agnieszka – 4,68 ha – 1269,30 dol.USA (orne, łaka)

27. Tracz Antoni i Agnieszka – 3,56 ha – 1018,40 dol. USA (korczunek)

28. Czerkawski Wincenty i Karolina – 4,00 ha – 1322 dol. USA (korczunek)

29. Górski Leon – 3,53 ha – 718,60 dol. USA (las)

30. Giergiel Wojciech – 1,68 ha – 687 dol. USA (korczunek)

Na zakończenie.

Plac i zabudowania dworskie wymieniane są w rejestrze jako poz.1 i wynoszą 6,22 ha.

Dwie działki orne w wymienionych dokumentach nie wyszczególniają nowych właścicieli, podobnie jak kilkanaście działek leśnych i korczunku (zostały sprzedane po zamknięciu rejestru pomiarowego). Wymaga to dalszych poszukiwań archiwalnych.

Źródła:

1.Hipoteka Powiatu Hrubieszowskiego – Dobra Kryłów – Archiwum Państwowe w Zamościu

2.Odpis postanowienia Sądu Okręgowego w Zamościu –zbiory prywatne Państwa Gierolińskich

                                                                                   Opracował: Henryk Żurawski