Ks. Kan. Franciszek Skórski


Epitafium Ks. Skórskiego
Epitafium


Ponaglający list
do dziedziczki
w sprawie budowy obecnego kościoła








    Ksiądz Kanonik Franciszek Teodor Skórski to jedna z ciekawszych postaci w dziejach Kryłowa.
W kryłowskiej parafii pracował w latach 1805-1854.
Odznaczony dwiema kanoniami - kanonika gremialnego diecezji lubelskiej, oraz honorowego diecezji przemyskiej. Poza tym piastował godność dziekana dekanatu hrubieszowskiego, jak też był marszałkiem hrubieszowskim, jak też pełnił urząd sędziego pokoju w okręgu tomaszowskim (sędzia pokoju - odpowiednik dzisiejszego sędziego w sądzie grodzkim). Za czasów administrowania parafią Kryłów przez Ks. Skórskiego został wzniesiony obecny kościół parafialny.


Ks. Kan. F. Skórski pochowany został na kryłowskim cmentarzu, a jego pomnik, odlany z metalu krzyż z epitafium, do dziś zachowany jest w świetnym stanie i po dziś dzień otoczony dbałością ze strony parafian.

W archiwum parafialnym zachował się list Księdza Skórskiego do dziedziczki Kryłowa - Anieli Chrząnowskiej w sprawie potrzeby budowy obecnego kościoła. Dokument zaiste ciekawy i warty poświęceniu mu chwili uwagi:
List Ks. Kan. T. F. Skórksiego do Anieli z Rzewuskich Chrząnowskiej.
Skan listu Ks. Kan. T. F. Skórksiego do Anieli z Rzewuskich Chrząnowskiej.


List Księdza Kanonika Franciszka Teodora Skórskiego
do Anieli z Rzewuskich Chrząnowskiej ,

Dziedziczki Dóbr Kryłowa i Kosmowa

z 31 października 1848 r.

Do
Jaśnie Wielmożnej Anieli z Rzewuskich Chrząnowskiej Kollatorki Dziedziczki Dóbr Kryłowa i Kosmowa łaskawej Dobrodziejki


Spodziewam się, że JWWM Pani Dobrodziejka tego mi za złe nie poczytasz, że jako Proboszcz z obowiązku mego stosownie do Rozporządzeń Rządowych i Poleceń Władzy Dyecezjalnej względem przyspieszenia koniecznej i pilnej Restaurayi Kościoła parafialnego i Probostwa w Dobrach w Kryłowie dziedzicznych JWWM Pani Dobrodziejki, jako Patronce kościoła parafialnego Kryłowskiego, uprzejmą prośbę mam zaszczyt na piśmie pokornie przedstawić, z powodów następujących:

1-sze. Co do restauracyi kościoła parafialnego.

Jeszcze w roku 1807 za byłego Rządu Austryackiego Państwo Kryłowa przyjęło na siebie obowiązek reparacyi kościoła i mieszkania proboszcza. Reskrypt Rządu Austryackiego z dnia 30 kwietnia 1807r. Nr3008 dowodzi, z niemieckiego popolsku przetłumaczony, którego oryginał w Aktach Kościoła Kryłowskiego znajduje się, w osnowie następującej:

Nr 3008 Do Szanownego Xiędza Skórskiego Proboszcza Kryłowskiego.

Ponieważ Państwo Kryłowa jako Kollator Kościoła oświadcza reparacye tamecznego parafialnego kościoła i mieszkania proboszcza na siebie przyjąć i z tej rachunek zdać obowiązuje się, przeto zawiadamia się o tem Xiędza Proboszcza, aby Tenże Państwu Kryłowa pod dniem 2 Marca r.b. Nr 1537 udzielony anszlak kosztu i wykaz rozkładu oddał, z którego Państwo również także wpływy do tej reparacji posiłkując Państwa Szychowic i Cichoburza odbierać i kwitować będzie.

Petrowicz Komisarz Cyrkularny z Urzędu Cesarsko Królewsko Cyrkularnego w Zamościu dn. 30 kwietnia 1807r.

Gołęmbieyoski Cyrkularny Archiwista do Szanownego ks. Skórskiego Proboszcza

w Kryłowie.

Nr3008 z Urzędu (LL)


Ale stosownie do powyższego reskryptu Państwo Kryłowa, ani reparacyi tej kościoła, ani Probostwa dotąd nie uskuteczniło.

Wiadomo jest JWWM Pani Dobrodziejce, że Świętej Pamięci Szanowny Mąż Jej, widząc kościół parafialny w Kryłowie drewniany, dawnością czasu spruchniały i niebezpieczeństwem zagrażający ułożył sobie projekt, nowy kościół parafialny własnym kosztem, z pozostałych murów z kościoła poreformackiego niedokończonego wymurować_tymczasem niespodziewana śmierć w roku 1837 nastąpiona niedozwoliła Mu najlepszych i pobożnych chęci w zbawiennym projekcie wymurowania kościoła parafialnego do skutku doprowadzić ani rozporządzenia ostatniej woli zostawić , którem by był pewnie polecił, aby kościół podług Jego projektu i planu wymurować.

Teraz tylko JWWM Pani Dobrodziejka jako Kollatorka i Dziedziczka Dóbr Kryłowa i Kosmowa tę wspaniałomyślną wolę nieboszczyka do skutku z własnej chęci, za pomocą Boską łaskawie doprowadzając...................... spróchniałego kościoła, który kiedybądź niespodziewanie wicher obalić, lub kopułę zupełnie spruchniałą zwalić, i czego zachowaj Boże największe nieszczęście zrządzić może. Zatem nowy kościół z murów pozostałego kościoła poreformackiego niedokończonego wymurować , w tym samem miejscu, gdzie teraz drewniany stoi: bo to jest ze wszech miar najdogodniejsze.

Podpisany Proboszcz przekonany z przykładnej pobożności, z dobroci serca, z wspaniałomyślności duszy JWWM Pani Dobrodziejki i Jej gorliwości o Chwałę Pana Boga i cześć Najświętszej Maryii Panny Loretańskiej w obrazie wielkiego ołtarza kościoła kryłowskiego, od najdawniejszych czasów cudownemi łaskami słynącej , jak wizyty jeneralne biskupie kościoła kryłowskiego stwierdzają . Że każdy bogobojny chrześcijanin z najtkliwszem uczuciem, szczerą modlitwą i prawdziwą pokutą wznosząc swe myśli ku Jej Czci i wiecznej chwale jako do Matki Bożej litości miłosierdzia św., łaskawej opieki i silnej pomocy doznają . Bezwątpienia i JWWM Pani Dobrodziejce w dążności tej cudowna Bogarodzica pewnie dopomoże i pobłogosławi.

Pewny iestem, że JWWM Pani Dobrodziejka ten najważniejszy interes kościoła kryłowskiego pod ścisłą rozwagę weźmiesz, z mocnem zastanowieniem się, nad dzisiejszym stanem biednych i zubożałych ziemianów parafii, czyli prócz ręcznej pomocy , na zasadzie anszlagu i kosztorysu przez Pana Budowniczego powiatu Hrubieszowskiego sporządzić się mających . Stosownie do przepisów do rozkładu w pieniądzach mogą należeć? Nie będąc w stanie uizczenia się ?

Wyznaje szczerą prawdę, że wszyscy mieszkańce parafii kryłowskiej maią największą nadzieję w spaniałomyślności JWWM Pani Dobrodziejki, spodziewając się, że ich nigdy nie zasmucisz z okoliczności nagłej i nieodzownej potrzeby restauracji Domu Bożego jako łaskawa Patronka kościoła kryłowskiego , wszelkich usiłowań z skwapliwością do uskutecznienia dołożysz.


2-gie. Co do reperacyi mieszkania Proboszcza.

Kościół parafialny kryłowski pobierając od roku 1635 do 1819 dziesięcinę wytyczną snopową z dwóch dworskich folwarków, tj.: z całego folwarku Kryłowskiego i z drugiego folwarku Małkowskiego z łanu Nieleszcza zwanego , od niepamiętnych czasów do folwarku Małkowskiego przyłączonego. Mając tedy daleko większy dochód z pobieranej w naturze dziesięciny sam Proboszcz swojem własnym kosztem pomieszkanie proboszcza i wszystkie kanoniczne zabudowania plebańskie aż dotąd, przez lat czterdzieści trzy restaurował i reparował, chociaż już od roku 1819 przez zamianę dziesięciny znacznie ma dochód umniejszony. A oprócz tego zostawszy Proboszczem Kryłowskim dnia 6 lutego 1805 roku na restaurację mieszkania proboszcza i wzniesienie wszystkich kanonicznych zabudowań zdezelowanych w Kryłowie w roku 1805 i 1807 przeszło Złotych Polskich 5000 tysięcy z własnej moiej kieszeni wyłożyłem.

Ponieważ przez zamianę dziesięciny wytycznej na pieniężną w roku 1819 z Folwarku Dworskiego Kryłowskiego (jak protokół zamiany stwierdza). Dochód probostwa Kryłowskiego znacznie uszczuplony został, co nie jest tajną JWWM Pani Dobrodziejce, a znaczna korzyść co rok od 1819 roku z tej zamiany dziesięciny dla probostwa Kryłowa pozyskana oczywistym iest tego dowodem.

J Komisyja Rządowa była wyznań religijnych i oświecenia publicznego w reskrypcie swym zd.29 stycznia 1829 roku mówi: 5”że przez zamianę dziesięciny wytycznej na pieniężne dochody wielu kościołów parafialnych znacznie się uszczupliły i mniejszemi są w istocie jak były.

Podpisany proboszcz maiąc znacznie uszczuplony dochód przez zwyż wspomnianą zamianę nie ma podług spisu funduszów z roku 1819 czystego dochodu rocznie złotych Polskich1800 z beneficjum Kryłowskiego. Przeto nie jest obowiązany podług przepisów, i nie jest w stanie z teraźniejszego szczupłego dochodu probostwa Kryłowskiego restaurować i reparować mieszkania proboszcza i innych zabudowań plebańskich.


3-cie. Co do pomieszkania Xiędza Wikaryusza.

Ponieważ Xięża Reformaci Kryłowscy z mocy fundacyi swej z dnia 10 stycznia 1757 roku byli pomocnikami proboszcza w obowiązkach parafii w Kryłowie, dla tej przyczyny nie było potrzebne na ten czas pomieszkanie przy kościele parafialnym dla Xiędza Wikaryusza po supresyi oycow Reformatów Kryłowskich 1809 roku, i po przedaniu poreformackiego klasztoru, proboszcz nie mając dla Xsiędza Wikaryusza swego lokalu musiał mu wynajmować pomieszkanie, a później 1836 roku przymuszony był proboszcz własnym kosztem tymczasowe wystawić wikaryę, która nie wygodna i za szczupła iest. Ale potrzebną będzie dla organistego, który dotąd żadnego pomieszkanie nie ma.

Nawet dziadek kościelny i szwajcar z postanowienia Rządu nakazany przy kościele żadnego pomieszkanie nie maią, bo nawet szpitalu, czyli domu schronienia w Kryłowie nie ma.


Z tych przyczyn przymuszony jestem pokornie prosić JWWM Panią Dobrodziejkę jako łaskawą Kollatorkę Dziedziczkę Dóbr Kryłowa o rychłe i nieodzowne:

1-sze. Wybudowanie nowego kościoła parafialnego ponieważ teraźniejszy spróchniały wielkim niebezpieczeństwem grozi.

2-gie. Reparacyę mieszkania proboszcza, bo dach który w roku 1820 podpisany proboszcz własnym kosztem gontami pokrył już zupełnie pognił i druga połowa pomieszkania proboszcza prędkiej reperacyi potrzebują.

3-cie. Wybudowanie wiakryi, bo teraźniejsza niedogodna kosztem proboszcza 1836 roku tymczasowo wystawiona, dla organistego na pomieszkanie koniecznie potrzebna iest.


Tę pokorną prośbę po przyjacielsku przedstawiając nie mam w tym innego widoku, przez dobra kościoła, uniknienie zagrożonej surowości prawa odpowiedzialności i wiekiem zbliżony do grobu, mając już 74 lat życia nie chcę dłuższą obojętnością uciążać sumienia mego, obawiając się, ażeby broń Boże kiedy spróchniały kościół i nas samych nie pozabijał.

Rzetelnie i szczerze przedmiot ten najwięcej z prawa powszechnego JWWM Panią Dobrodziejkę interesujący , jako łaskawej i światłej Kollatorce Dziedziczce Dóbr Kryłowa rzetelnie wyjaśniam. Będąc pewny, że pokorną tę prośbę wysokiem światłem i sumienną sprawiedliwością rozważywszy JWWM Pani Dobrodziejka nie odrzucisz , ale łaskawie zaakceptujesz. Której skutkiem godne Swe i Szanownej Familii zacne Jmie, jako miłą, świętą pamiątką i szczodrobliwą dobroczynnością uwiecznisz. A łaskawą opieką Cudownej Najświętszej Maryi Panny Loretańskiej Królowej Nieba i Ziemi za wzniesienie jej Świątyni Bożej na dziękczynienie wszechmogącemu za dobrodziejstwa, wieczne błogosławieństwo u Pana Boga sobie i dla całego Domu zjednasz. O co do wszechmogącego Boga z całą maią parafią nieustannie gorące modły wznosić będziem.


To szczerze i rzetelni wynurzaiąc mam zaszczyt zostawać na zawsze z głębokiem uszanowaniem.

Jaśnie Wielmożnej Pani Dobrodziejki najniższym sługą.

X. Fr. Skórski

Proboszcz Kryłowski.


W Kryłowie dnia 31 października 1848 roku.