„Święto Morza” w Kryłowie  - Liga Morska i Kolonialna

(kliknij, alby powiększyć zdjęcie)

Wśród zdjęć, które zasiliły zbiory naszego Towarzystwa jest jedno szczególne. Uwieczniono na nim kryłowskie uroczystości „Święta Morza” z udziałem ks.Mańkowskiego. Zdjęcie z połowy lat trzydziestych XX wieku. Nasuwa się pytanie dlaczego u nas takie uroczystości. Gdzie Kryłów a gdzie morze?

Odpowiedź dają zachowane sprawozdania Okregu Lubelskiego Ligi Morskiej i Kolonialnej z lat 1933, 1934, 1935 i 1936.

            Liga Morska i Kolonialna działała w latach 1930-1939 i była następczynią Ligi Morskiej i Rzecznej (1924-1930). Była to jedna z największych organizacji społecznych w kraju. W swoim szczytowym okresie liczyła niemal milion członków. Miała charakter wibitnie patriotyczny. Do głównych zadań LMiK należy zaliczyć propagowanie w społeczeństwie polskim tematyki morskiej. Uzyskanie przez Polskę w 1920 roku dostępu do morza dawało możliwość szybszego rozwoju ekonomicznego kraju.

Port w Gdyni stawał się naszym „oknem na świat”. Działania Ligi skierowane były na rzecz budowy floty morskiej i rzecznej.

Drugim kierunkiem działań LMiK były zapędy kolonialne części naszych elit politycznych. Na arenie międzynarodowej czyniono starania nad pozyskaniem dla Polski terenów pod osadnictwo lub kolonie. Nas interesują bardziej prowadzone działania z tematyki morskiej.

            Liga Morska i Kolonialna miała strukturę organizacyjną dostosowaną do podziału administarcyjnego państwa. Dzieliła się na władze centralne, okręgi i oddziały, a od 1933 roku dodatkowo o obwody. Funkcjonowały ponadto koła szkolne nad którymi opiekę sprawowały oddziały.

            Kryłów zapisał swoją chlubną kartę także w historii tej organizacji. Oddział w Kryłowie działał prężnie, a Szkoła Powszechna w Kryłowie była jedną z nielicznych w powiecie, gdzie działało Szkolne Koło LMiK.

            Szerszy obraz działań tej organizacji dają nam dane o poczynaniach na szczeblu powiatowym. Oddział Powiatowy w Hrubieszowie powstał dnia 9 marca 1933 roku, a prawa obwodu otrzymał z dniem 1 sierpnia 1934 roku.

W 1933 roku Oddział Powiatowy w Hrubieszowie liczył 1921 członków. Funkcjonowały oddziały Dołhobyczów, Kryłów, Werbkowice, Dziekanów, Moniatycze, Białopole, Dubienka, Nieledew, Horodło, Miączyn, Miętkie, Uchanie, Mircze, Mołodiatycze, Grabowiec, Mieniany.

Oddział w Kryłowie liczył 31 członków zwyczajnych i 11 popierających.

Wśród działań Oddziału Powiatowego w Hrubieszowie możemy wyliczyć:

1. Kurs szkutnictwa zorganizowany przez Gimnazjum w Hrubieszowie a przeprowadzony w koszarach 2 Pułku Strzelców Konnych w czasie którego zbudowano 35 kajaków.

2. Dział turystyki zorganizował 5 wycieczek ulgowych do Gdyni w których wzięło udział 136 członków LMiK.

3. W każdą niedzielę od czerwca do września organizowano kursy pływackie i regaty.

4. Najważniejszym wydarzeniem w każdym roku działalności LMiK były organizowane uroczystości „Święta Morza”

W 1934 roku Oddział w Kryłowie liczył 42 członków, w tym 27 zwyczajnych, 11 popierających i 4 zbiorowych. Ogólna liczba członków w powiecie to 1921 osób.

W 1935 roku na szczeblu powiatowym działały dwie sekcje: sportów wodnych i Obwodowa Obrony Morskiej. Duży nacisk położona na akcję propagandową.

W Hrubieszowie utworzono bezpłatną czytelnię LMiK z pismami omawiającymi tematykę morską i kolonialną. Na terenie powiatu we wszystkich oddziałach zostały przeprowadzone odczyty na temat „Rozwój portu w Gdyni”.

Jak podaje sprawozdanie LMiK za rok 1935 „wybudowany przez Obwód w roku 1932 ośrodek wodny na rzece Huczwie  cieszy się ogromnym powodzeniem wśród młodzieży i starszego społeczeństwa. Własny tabor wodny: 18 kajaków i 1 łódź 4-wiosłowa, przyczynia się w duzej mierze do przeprowadzenia akcji wychowania wodnego młodzieży....”

W powiecie hrubieszowskim działały 24 placówki LMiK. Ogólna liczba członków wyniosła 2269. Funkcjonowały oddziały: Białopole, Dołhobyczów, Dubienka, Dziekanów, Grabowiec-Góra, Horodło, Hrubieszów, Kryłów, Moniatycze, Miętkie, Mieniany, Mołodiatycze, Miączyn, Mircze, Strzyżów, Uchanie, Werbkowice.

Ponadto działały Koła Szkolne: trzy w Hrubieszowie i po jednym w Kadłubiskach, Kryłowie, Skoromuchach i Szpikołosach.

Oddział w Kryłowie liczył członków zwyczajnych 14, popierających 14 i zbiorowych 3.

Koło Szkolne przy Szkole Powszechnej w Kryłowie liczyło 26 członków zbiorowych.

            W sprawozdaniu za 1935 rok możemy przeczytać także: „ Na specjalne uznanie zasługują Oddziały: w Kryłowie – prezes Ks. K. Mańkowski i w Strzyżowie – prezes J. Słowiński”.

W 1936 roku na terenie powiatu działają oddziały : Grabowiec, Horodło, Kryłów, Moniatycze, Miętkie Mieniany, Mołodiatycze, Miączyn, Mircze, Strzyżów, Uchanie, Werbkowice i Oddział Miejski w Hrubieszowie.

Koła Szkolne działają przy trzech szkółach w Hrubieszowie i po jednym w Kryłowie, Skoromochach i Szpikołosach.

Oddział w Kryłowie liczy 26 członków zyczajnych i 21 popierających. Kryłowskie Koło Szkolne liczy 26 członków zbiorowych. Obwód hrubieszowski w swoich szeregach ma 2479 członków.

            W sprawozdaniu Okregu Lubelskiego Ligi Morskiej i Kolonialnej za rok 1936 możemy przeczytać: „ Na specjalne uznanie zasługują oddziały w Strzyżowie – prezes J.Sławiński, w Kryłowie – prezes ks. A. Hawryluk, Grabowcu – prezes J. Ziemba i  w Uchaniach – prezes ks. J. Jóźwiak”. Oddziały w naszym powiecie miały do dyspozycji literaturę tematyczną, w tym miesieczniki ; „ Morze”, „Szkwał”, „Polska na Morzu”.

Działania Ligi Morskiej i Kolonialnej w powiecie hrubieszowskim przynosiły pozytywne efekty. Prelekcje, oddczyty, pokazy slajdów o tematyce morskiej poszerzały wiedzę na tematy z tym związane. Działanie Sekcji Sportów Wodnych rozwijało sprawność fizyczną młodzieży a wycieczki organizowane do Gdyni pozwalały zobaczyć „ Polskie Morze”. Do działań tych należy koniecznie dodać funkcjonowanie w ramach LMiK Funduszu Obrony Morskiej. Datki na FOM pozwoliły na zbudowanie okrętu podwodnego „Orzeł”.

„Święto Morza” obchodzone było uroczyście co roku, także w Kryłowie. Dobrze, że mamy pamiątkę tamtych wydarzeń.

Źródła:

1. Sprawozdanie Okręgu Lubelskiego Ligi Morskiej i Kolonialnej

w Lublinie za rok 1933.  Lublin 1934

2. Sprawozdanie Okręgu Lubelskiego Ligi Morskiej i Kolonialnej

w Lublinie za rok 1934.  Lublin 1935

3. Sprawozdanie Okręgu Lubelskiego Ligi Morskiej i Kolonialnej

w Lublinie za rok 1935.  Lublin 1936

4. Sprawozdanie Okręgu Lubelskiego Ligi Morskiej i Kolonialnej

w Lublinie za rok 1936.  Lublin 1937

5. Zdjęcie z uroczystości „Święta Morza” w Kryłowie.